آیا پرورش فرزندان مشکل جدی برای خانواده هاست؟

اکثر والدین تصور می کنند وقتی فرزندشان به سن نوجوانی می رسد کنارآمدن و ارتباط با او سخت تر از وقتی شده است که او دوران کودکی خودش را سپری می کرده است ولی در واقعیت این گونه نیست، بلکه تضادها و تعارض ها در واقع نتیجه ی شیوه ای است که هر دوی شما در رفتار با یکدیگر انتخاب کرده اید. فرزند نوجوان شما به صورت متفاوتی از قبل رفتار می کند، چون بزرگتر شده و افکار و احساسات جدیدی را تجربه می کند پس رفتارهای چالش برانگیز و تضادهایش با شما طبیعی است. شما به عنوان والدین او بایستی در این دوران کمی انعطاف پذیرتر از قبل رفتار کنید و به گونه ای با او صحبت کنید که بتوانید با یکدیگر تفاهم و تطبیق بیشتری داشته باشید.

الگوهای تربیتی مورد استفاده که از نسل های گذشته برای مان به یادگار مانده اند، ارثیه هایی هستند که باید با نگاه باز و منعطف با آن ها رو به رو شویم نکات مثبت و ارزنده اش را به کار بگیریم و برخی نکات منفی و قابل تغییرش را مورد بازبینی قرار دهیم یا به قولی به روزشان کنیم. یقینا بسیاری از قوانین تربیتی که از گذشتگان به ما به ارث رسیده است و ما فکر می کنیم که درست و بی نقص هستند به اندازه کافی موثر نیستند، همان طور که در گذشته هم خیلی موثر نبوده اند در حال و آینده هم موثر نخواهند بود ولی هنوز هم آن ها را انجام می دهیم و اگر نتوانیم دراین خصوص انعطاف پذیر باشیم و با فرزندان و افراد مهم زندگی مان رابطه ای موثر و مفید برقرار کنیم ناخشنودی و نارضایتی را تجربه خواهیم کرد.

زمانیکه والدین و فرزندان دچار تعارض و اختلاف نظرمی شوند هیچ کدامشان دچاراختلال هرمونی یا فیزیولوژیکی نیستند بلکه مسئله آن ها به دلیل ناکامی و ناخشنودی ناشی از برآورده نشدن نیازهای اساسی در روابط شان با یکدیگر است.

والدین اغلب برای رها شدن ازحس ناخشنودی و نارضایتی که از فرزند نوجوان خود دارند، سعی می کنند دست به تغییر رفتارهای او بزنند ولو به زور و اجبارو معمولا رفتارهایی که در این شرایط انجام می شود مانند: وعده وعید دادن، تهدید و تنبیه کردن از بقیه رفتارهای مخرب رایج ترند. اما درواقع آن چیزی که همه ما به آن نیاز داریم اینست که نحوه رفتارو شیوه تربیتی خودمان را مورد ارزشیابی قراردهیم. دراین صورت است که، این امکان را بدست خواهید آورد تا دورا دور به او و نحوه عملکردش کنترل بهتری داشته باشید و درشرایط بغرنج و چالش زا، یعنی زمانی که او بیشترین نیاز را به حضور شما دارد این اقدام شما را به او نزدیکتر می کند.

نکته مهم: حل معمای فرزند پروری موثرو لذت بخش ((ایجاد و حفظ رابطه)) است.

اما برای ایجاد این رابطه لازم است 7 رفتارپیوند دهنده را انجام دهیم عبارتند از:

• 1: حمایت کردن
• 2: تشویق کردن
• 3: گوش سپردن
• 4: پذیرش او همان گونه که هست
• 5: اعتماد
• 6: احترام
• 7: مذاکره درباره تفاوت ها و اختلاف ها

و برای نگهداری رابطه لازم است از انجام 7رفتار یا عادت کشنده در روابط خود اجتناب کنید:

• 1: انتقاد کردن
• 2: سرزنش کردن
• 3: شکایت کردن
• 4: غرغر کردن
• 5: تهدید کردن
• 6: تنبیه کردن
• 7: رشوه و باج دادن برای کنترل او

وقتی ناخشنودیم احساس ناکامی درما بوجود می آید، تلاش می کنیم برای ازبین بردن آن دست به انجام کاری بزنیم مثلاخودمان یا طرف مقابل را تغییر بدهیم.

اما وقتی خشنود هستیم معنای ضمنی آن اینست که اززندگی خود به طورنسبی رضایت داریم و برای اینکه احساس بهتری داشته باشیم به انجام کارهای بیشتری تمرکزمی کنیم و سعی داریم دایره روابط خود را گسترش داده و با افراد بیشتری تعامل و مراوده داشته باشیم یا اینکه می خواهیم موفقیت و دستاوردهای بیشتری را کسب کنیم. اما برعکس زمانیکه ناخشنودیم سعی می کنیم روابط کمتری با دیگران برقرار کنیم و خواسته هایمان از زندگی کوچک و محدود ترمی شود.

معمولا والدین کارهایی را برای فرزند نوجوان خود انجام می دهند، او را تشویق می کنند تا کارهای بیشتری را برای خودش انجام دهد. پس هرچه رضایت و خشنودی شما از یکدیگر بیشتر باشد دوست دارید کارهای بزرگتری را برای همدیگر انجام دهید. سعی کنید به جای اینکه مثل یک کودک با او رفتارکنید بیشتر سعی کنید به حرف های او گوش دهید و او را مانند یک فرد بزرگسال درکارها سهیم کنید. یا حتا اگر برایش کاری نمی کنید از بودن و مراوده با او لذت ببرید.

تئوری انتخاب به ما می گوید، که تمامی اعمال و اقداماتی که از ما سر می زند را خودمان انتخاب می کنیم. به این معنی که هر کس می تواند افکار خود و اقدامات و فعالیت هایی را که براساس آن افکار انجام می دهد، همواره مدیریت و کنترل کند. تا مادامی که در روابطمان با دیگران وقتی از زور و اجبار          استفاده می کنیم فقط می توانیم به طورموقت فعالیت های آن ها را کنترل کنیم ولی هرگز نمی توانیم افکارآن ها را تحت کنترل درآوریم.

وقتی شما با فرزند نوجوان خود در وضعیت تعارض قرار دهید اولین مسئله ای که باید به آن توجه کنید این است که نباید به دنبال پیدا کردن مقصر باشید و بگویید آیا او درست می گوید یا غلط. مراقب باشید رفتارتان به روابط خوب شما لطمه نزند و آن را حفظ کند. برای مراقبت و نگهداری ازروابط خود گاهی اوقات نیاز دارید که شما انعطاف پذیر باشید. دراین صورت است که او به اهعمیت داشتن روابط خوب با شما و اینکه شما هم تمایل به داشتن رابطه خوب با او هستید پی می برد. او دیگر نه تنها به شما به چشم کسی که همیشه اشتباه می کند نگاه نمی کند بلکه ازاین به بعد به شما مانند کسی نگاه می کند که می خواهد روابط خود را با او حفظ کند.

سعی کنید به خواسته های دیگران احترام بگذارید، حتی اگر موافق آن نیستید زیرا در این حالت ازدرگیری با نوجوانتان بخصوص درباره مسائلی که با هم در مورد آن تفاهم ندارید جلوگیری خواهید کرد حتا اگر شما برنده باشید و حق با شما باشد. سعی کنید محور قدرتان را کمی جا به جا کنید تا حائل میان شما و فرزندتان باشد. دراین صورت یک فرآیند بلند مدت را برای بهبود روابط با او به وجود خواهید آورد.

دراولین فرصتی که متوجه شدید روابط شما و نوجوانتان خراب شده است باید یه دنبال پیدا کردن راه حل موثر باشید. تنها چیزی که می تواند روابط شما را با او مستحکم کند عدم استفاده از قدرتتان به عنوان والد است حتی زمانی که او کاملا در اشتباه باشد. اما باید به این نکته مهم توجه داشته باشید فرزند شما از والدین خود ضعیف تر است اما این توانایی را دارد که دور ازچشمان شما درمدرسه یا جاهای دیگرمرتکب رفتارهای خطر آفرین شود.

تنها عاملی که می تواند فرزند شما را زمانی که او تنهاست کنترل کند، قدرت و استحکام رابطه شما با اوست. هررفتاری که ما انتخاب می کنیم و باعث ایجاد حس خوب در ما می شود و هررفتاری که باعث ایجاد احساس بد یا عدم رضایت در ما میشود به نوعی به 5 نیاز اساسی ما مربوط می شود.

• 1: نیاز به بقا
• 2: نیاز به عشق و پیوند
• 3: نیاز به قدرت
• 4: نیاز به آزادی
• 5: نیاز به تفریح

اگر بتوانیم این نیازها را خوب برآورده کنیم یا حداقل یاد بگیریم که چگونه آن ها را ارضا کنیم، به گونه ای که مزاحم دیگران نباشیم خشنود و رضایتمند خواهیم شد.

بنابراین ازعادات مخرب دست بکشید و رفتارهای پیوند دهنده را جایگزین آن ها کنید. اگر این کار را انجام دهید بسیاری مشکلات از سر راهتان برداشته خواهد شد.

منبع: تئوری انتخاب برای والدین و نوجوانان 

نوشته دکتر ویلیام گلسر 

ترجمه: دکتر علی صاحبی

کلمات کلیدی: #فرزند_پروری #رابطه #نیازها #خشنودی #ناخشنودی #نوجوان #تعارض