استفاده ازقرص های روان گردان درسالهای اخیرافزایش چشمگیری داشته است.این موضوع حامی پیامی نه چندان خوشایند برای جامعه جوانان ایران است.برحسب اطلاعات جمع آوری شده ازبرخی بیمارستان ها مبنی برافزایش مراجعان به اورژانس درشب براثرآسیب بافت مغزی،کلیه،کبد، عدم تعادل وفراموشی می تواند شاهدی برافزایش مصرف کنندگان اکستازی درمیان جوانان باشد که نیازمند کسب دانش وهمت روزافزون برای پیشگیری وعدم گرایش جوانان ونوجوانان به سمت اینگونه موادهستیم.مسکن ها وخواب آورها داروهایی هستند که همیشه درسبد دارویی اغلب خانواده ها پیدامی شوند.داروهایی مانند استامینوفن کدئین،دیازپام،کلرودیازپوکساید،ایمی پرامین و….به تعداد دفعات مصرف کرده اید ویا بارها ازسوی دیگران با پیشنهاد مصرف این قبیل داروها مواجهه شده اید.اما باید بدانید که مصرف بیش ازحدهریک ازاین داروها بدون تجویزپزشک امکان وابستگی واعتیاد به آنها وجود دارد طوری که با قطع مصرف آنها علائم جسمانی وروانی ناخوشایندی درفرد بروزمیکند که وی را ناگذیربه مصرف مجدد آنها می کند.این داروها اثرتسکین دهنده روی سیستم عصبی مرکزی دارند ممکن است مانند سایرموادی که همین اثررا اعمال می گنند مثل الگل وافیون ها …..مورد استفاده قراربگیرند.برخی داروها مثل داروهای محرک چون خلق فرد را بالامی برند مانند آمفتامین ها عمل می کنند ومورد سوء مصرف قرارمی گیرند.سوءمصرف داروها بویژه اضطراب زداها درزنان شایع ترازمردان است ودربزرگسالان شایع ترازنوجوانان وجوانان است.والدین باید بدانند که بامصرف خود سرانه داروها ویا تجویزآن برای فرزندانشان می توانندالگوی غلطی رابه آنها منتقل کنند که ممکن است آنها را به سوء مصرف مواد مختلف سوق دهد.توهم زاها به خاطر آثارروانی خاصی که ایجاد می کنند ازدیربازمورد توجه جوامع بوده اند،منبع اولیه این مواد نوعی قارچ است که آن را قارچ سحرآمیزمی نامیدند وقبایل مختلف ازآن درمراسم مذهبی وقومی خوداستفاده می کردند.که به دنبال تلاش بشربرای تولید داروهای پزشکی ساخته شده اند.اما پس ازمدتی مشخص شد بیمارانی که با استفاده ازاین داروها تحت عمل جراحی قرارمی گیرند تا مدت ها آثارروانی عجیبی ازخود نشان می دهند،ادراکات وحواس آنها مختل شده وبه انواع توهمات دچارمی شوندوکم کم این داروها ازحوزه پزشکی کنارگذاشته شده ولی هم چنان مورد سوء مصرف قرارمی گیرند.شیوع توهم زاها درمردان بیشتراززنان وحدودسه برابرآنهاست وگروه سنی 18تا 25 سال بیشترین شیوع را دارد وسن بیشترنیمی ازمراجعات مربوط به توهم زاها به مراکزفوریت زیر20 سال است.جوانان ونوجوانان بیش ازسایرین درمعرض خطرمصرف توهم زاها قراردارند.
اکستازی چیست وچگونه بدست می آید؟ نام علمی آن متیل دی اکسی مت آمفتامین است که یک ماده ترکیب روان گردان با ساختارشیمیایی مشابه ترکیبات آمفتامین وتوهم زاها می باشد وبه صورت مصنوعی ساخته می شود.این ماده با نام هایی مثل اکس،اکستاسی،اکستازی،آدام وقرص های شادی بخش درمیان جوانان ونوجوانان شناخته شده است.نخستین باردرسال 1912یک شرکت داروسازی آلمانی به نام میرک باهدف ساخت ترکیباتی برای کنترل ومهاراشتها درافراد چاق این ماده را تولید کرد اما به دلیل عوارض ناشی ازآن تا دهه 1970ازرده خارج شده واستفاده ازآن به تعویق افتاد.اکستازی خالص پودری سفید متشکل ازکریستال های ریزاست که ازاین پودربوی کپک به مشام می رسد.درصورت وجود ناخالصی اکستازی به رنگ های قرمزوقهوه ای دیده می شود.اکستازی یک ماده شیمیایی است که درآزمایشگاه به صورت غیرقانونی تولید می شود.
انواع آن کدامند؟
این ماده به اشکال قرص،کپسول،پودراستنشاقی وبرچسب های پوستی موجود است.این قرص ها شکل،رنگ،اسم واثرمتفاوت دارند وبا نام هایی مثل فراری،میتسوبیشی،شادی،گشنیز،هپی طیب،تویوتا،سان،مرسدس بنزوموتورولاشناخته می شوند وبه رنگ های نخودی،سبز،آبی،قرمزوبنفش دیده می شوند.
اکستازی چگونه مصرف می شود؟
این داروبه شکل قرص یا کپسول است که ازراه دهان استعمال می شود. این قرص ممکن است به رنگ ها وشکل های مختلفی دربازاردیده شود وهم می تواند به صورت پودردردسترس افراد قرارگیرد که ممکن است برخی اوقات به شکل استنشاقی ویا به ندرت به صورت تدخینی ویا کشیدنی مورد استفاده واقع شود اما تزریق آن بسیارنادراست.
چرا افراد به مصرف اکستازی روی می آورند؟
روانشناسان معتقدند،جوانان محروم وکسانی که با تبعیض وتحقیرزوبه روهستند وافرادی که فاقدآینده روشن هستند وجوانانی که درخانواده های سختگیرزندگی می کنند ویا امکانات شغلی یا تفریحی مناسبی ندارند بیشتربه این مواد گرایش دارند.ولی یکی ازمهمترین دلایل گرایش انها به مصرف،تصورونگرشهای غلط افراد به این ماده است.بویژه اینکه درمهمانی ها به نام “قرص شادی بخش”شناخته می شود.جوانان به اشتباه برای فرارازتنهایی ویا مشکلات خاص این دوران به مصرف روی می آورند ویاهنگامی که به دلیل فشارهمسالان مصرف می کنند.
وقتی اکستازی مصرف می کنند چه اتفاقی می افتد؟ اکس خیلی سریع ازسیستم گوارش فردجذب خون میشود وخود رابه مغزمی رساند واثراتی راایجادمی کند،مثل افزایش شدیدخوب بودن،افزایش انرژی،احساس تمایل برای ارتباط بادیگران افزایش هوشیاری ودرک موسیقی،افزایش حس بویایی وچشایی و….به دلیل افزایش بیش ازحد انرژی این افراد تمایل به رقص های طولانی دارند.انهاهمچنین کاهش اشتها،تاری دید،گشاد شدن مردمک ها پیدامی کنند ودرمهمانی ها باوجود نورکم مجبوربه استفاده ازعینک آفتابی درشب می شوند.آنها دراوایل مصرف احساس سرخوشی فراوانی دارند.ممکن است ساعتهابدون توقف به سروصدا وپایکوبی مشغول باشند ورفتارهای عجیب وغریبی ازخودشان نشان دهند.درک زمان ومکان درآنها مختل می شود.احساسات آنها تشدید می شوند،مثلا صداها ورنگها رابیشترازحد طبیعی احساس می کنند.آنها گاهی احساسات بسیارمتفاوتی راتجربه می کنند.احساس می کنند واقعا بیمارهستند وبازوها وپاهای آن هاسفت شده است وفک شان قفل می شود و احساس تشنگی وخواب آلودگی شدید دارند وگاهی دچارحالت های افسردگی هستند.گاهی احساس اضطراب وبی قراری شدیددارند،غش وسرگیجه هم ازدیگرعوامل اولیه مصرف اکستازی است.
علائم مصرف اکستازی درافرادچیست؟
خلق وسرخوشی وانرژی بسیار
افزایش اعتماد به نفس
افزایش صمیمیت وارتباط با دیگران
تسهیل درروابط اجتماعی
آثارجسمانی مصرف اکستازی چیست؟
تنش عضلانی
سستی وضعف
دندان قروچه وحرکات غیرارادی فک
تیرگی دید
حرکات سریع چشم
احساس سرما ولرز
تعریق
بی قراری حرکتی
افزایش ضربان قلب وفشارخون بالاو وقوع حمله قلبی
اکستازی چه اثراتی روی مغزمی گذارد؟
تحقیقات نشان می دهند که مصرف اکستازی حتی اگرطی یک دوره کوتاه مدت باشد،آسیب های جدی ومخرب بلند مدتی درمغزانسان ایجاد می کند وبا ایجاد اثرات منفی روی سروتونین اثراتی مانند اختلال درحافظه ویادگیری،کم اشتهایی،افزایش احساس درد،افسردگی واضطراب ایجاد می کند.
داروهای غیرتجویزی:
داروهای غیرتجویزی یا داروهایی که درطبقه اختلالات وابسته به مواد قرارمی گیرند،آن دسته ازداروهایی هستند که برسیستم اعصاب مرکزی اثرتسکین دهنده دارند وبه عنوان محرک بالابرنده خلق عمل می کنند.درصورت مصرف بیش ازحداین داروها بدون تجویزپزشک یا نظراونسبت به آنها وابستگی جسمی وروانی پدید می آید وقطع مصرف آنها باعلائم ترک همراه است. مسکن ها داروهایی هستند که تنش ذهنی راکاهش می دهندوآرامش روانی ایجاد می کنند،اضطراب زداها به داروی کاهنده اضطراب اطلاق می گردد ومنوم ها داروهایی هستند که برای ایجاد خواب مورد استفاده قرارمی گیرند.
سه گروه وجود دارد که چنین اثراتی دارند:
داروهای مسکن وکاهش دهنده درد هستند.
کند کننده های سیستم عصبی مرکزی،که غالبا برای درمان اضطراب بااختلال خواب به کارمی روند.
محرک ها:برای درمان حمله خواب (نارکولپسی) کمبود توجه واختلال بیش فعالی تجویزمی شوند.
تسکین دهنده ها چه داروهایی هستند؟
تسکین دهنده ها یا شبه افیون ها داروهایی هستند که به خاطرویژگی تسکین دهندگی وضددردشان تجویزمی شوند.این داروها شامل مورفین،کدئین،اوکسی کدون،هیدرومورفین و…هستند. مرفین ها برای کاهش دردهای شدید وجراحت های جراحی تجویزمی شوند.مصرف زیادداروها باعث ایجاد خواب الودگی،آرمیدگی عضلانی،اشکال درتمرکز،تنگ شدن مردمک ها،کاهش درسرعت تنفس،تهوع،بی اشتهایی وتعریق درفرد مصرف کننده می شوند وبامقادیربالا این اثرات شدیدترمی شوند ومدت بیشتری به طول می انجامند.اعتیاد به داروبه این معناست که فردبه الگوی مصرف کنترل نشده روی می آورد وعلی رغم پیامدهای منفی آن نمی تواند مصرف دارو را کناربگذارد.
گروه دوم داروها، داروی ضداضطراب برای درمان اختلالات خواب مصرف می شوند.مانند بنزودیازپین ها که شامل دیازپام (والیوم) اگزازپام،کلرودیازپوکساید وآلپرازولام (زاناکس) هستند.این داروها دردرجه اول به عنوان اضطراب زداها دردرمان اضطراب،حملات وحشتزدگی وواکنش استرس حاد مصرف می شوند.همچنین به عنوان ضد صرع، هوشبهرووسیله درمان ترک الکل کاربرد دارند.برخی ازآنها نیزبرای درمان کوتاه مدت اختلالات خواب تجویزمی شوند.ولی اگرآنها به صورت طولانی مدت مصرف شوند وابستگی ایجاد می کنند.
محرک ها چه داروهایی هستند؟
داروهای محرک آن دسته ازداروهایی هستند که هوشیاری، توجه وانرژی فرد را افزایش می دهند وهمچنین باعث افزایش فشارخون،ضربان قلب وریتم تنفس می شوند.داروهای محرک برای درمان آسم وبیماری های تنفسی،چاقی مرضی و…بکارمی روند.ولی اگراین داروهابه واسطه خاصیت تحریک کنندگی شان مورد سوءمصرف قرارگیرند،باعث وابستگی واعتیاد فرد می شوند.این داروها فقط برای بیماری هایی ازقبیل حملات خواب واختلال کمبود توجه وبیش فعالی ADHD که به دیگردرمان ها پاسخ نمی دهند مورد استفاده قرارمی گیرند.
محرک ها چگونه اثرمی کنند؟
ساختارشیمیایی داروهای محرک مثل:دکستروآمفتامین، متیل فندیت یا ریتالین بسیارمشابه دوپامین ونوراپی نفرین عمل می کند.داروهای محرک اثراین انتقال دهنده های عصبی رادرمغز تشدید کرده وباعث افزایش فشارخون،ضربان قلب،تنگ شدن رگ هاوعروق خونی،افزایش قند خون وبازکردن راه های تنفسی می شوند.افزایش دوپامین بااحساس لذت رابطه دارد چون داروهای محرک این اثررا تشدید می کنند.می توانند درفرد مصرف کننده ایجاد سرخوشی نمایند.
منبع:مجموعه پیشگیری ازاعتیاد
نویسنده: دکترجزایری وخانم لیلا سلیمانی نیا